W dniu 10 stycznia 2025 r. niemieckie służby weterynaryjne poinformowały o stwierdzeniu pierwszych od 37 lat przypadków pryszczycy u trzech wołów domowych, utrzymywanych hobbystycznie w gospodarstwie liczącym łącznie 14 sztuk zwierząt. Gospodarstwo zlokalizowane jest w odległości około 70 km od granicy z Polską.
Pryszczyca jest zakaźną i zaraźliwą chorobą wirusową zwierząt parzystokopytnych domowych oraz dzikich. Choroba zazwyczaj dotyka zwierzęta takie jak świnie, kozy, owce, jelenie i krowy. Często prowadzi do masowego umierania zwierząt hodowlanych.
Polska jest uznana za kraj urzędowo wolny od tej choroby przez Światową Organizację ds. Zdrowia Zwierząt. Ostatni potwierdzony przypadek pryszczycy u zwierząt w Polsce odnotowano 54 lata temu (w 1971 r.).
Nie jest groźna dla ludzi
Człowiek może ulec zakażeniu, ale choroba nie jest groźna dla ludzi. Z dany dostępnych w literaturze wynika, że jako choroba odzwierzęca u ludzi jest spotykana rzadko, a samo zakażenie się jest trudne. Zakażenie pryszczycą u ludzi najczęściej następuje w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem lub jego wydalinami lub wydzielinami. W przeszłości, wiele przypadków choroby wiązano ze spożyciem zakażonego mięsa i niepasteryzowanego mleka. Stwierdzano także zachorowania spowodowane spożyciem sera i innych produktów mlecznych. Jednakże uważa się że, ze względu na występujący w żołądku kwas solny i niskie pH, w którym wirus pryszczycy ulega inaktywacji, droga pokarmowa zakażenia wydaje się mało prawdopodobna.
Okres inkubacji u ludzi wynosi od 2 do 12 dni, średnio 3-4 dni. Objawy towarzyszące to przede wszystkim pęcherze na ustach, języku, policzkach, dłoniach/stopach, ale także gorączka, ból gardła, głowy czy kręgosłupa. Przebieg choroby jest łagodny i kończy się wyzdrowieniem w ciągu 8 do 14 dni. Nie zgłoszono przypadków przenoszenia się choroby z osoby na osobę.
Nie należy mylić pryszczycy z inną, typowo ludzką i podobną w objawach, jednostką chorobową, jaką jest choroba dłoni, stóp i ust (choroba bostońska).
Zapobieganie
Zapobieganie pryszczycy polega na weterynaryjnym monitoringu biernym i czynnym zdrowia zwierząt hodowlanych oraz zwalczaniu ognisk choroby w przypadku jej wystąpienia poprzez eliminację zakażonych zwierząt.
Indywidualna profilaktyka polega na przestrzeganiu zasad higieny osobistej podczas kontaktu ze zwierzętami hodowlanymi i produktami pochodzenia zwierzęcego oraz na ochronie skóry przed urazami. Jako dodatkowy ogólny środek ostrożności zaleca się unikanie odwiedzania gospodarstw na obszarach dotkniętych pryszczycą i spożywania niepasteryzowanego mleka, nabiału lub produktów mięsnych pochodzących od zakażonych zwierząt.
Postępowanie w przypadku wystąpienia pryszczycy
Pryszczyca jest chorobą odzwierzęcą objętą obowiązkiem zgłaszania przez lekarzy w przypadku ewentualnego wystąpienia zakażenia u człowieka. W przypadku wybuchu ogniska pryszczycy przepisy UE zakazują przemieszczania zwierząt zakażonych lub podejrzanych o zakażenie wirusem pryszczycy. Zakazane jest też wprowadzanie na rynek produktów pochodzących od tych zwierząt. Ma to zapobiegać dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa.
Równolegle, wymagane jest ustalenie osób, które miały lub mogły mieć kontakt z chorymi zwierzętami w ognisku, przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny w środowisku pracy, stosowanie indywidualnych środków ochrony, przeprowadzenie szczegółowych wywiadów epidemiologicznych u osób chorych lub podejrzanych w kierunku pryszczycy.
